Peygamberimiz (asm), sahabelere hadislerin ezberlenmesi ve yazıya geçirilmesi için teşvikte bulunmuştur.
Hadislerin Yazılması
Peygamberimiz (asm) Kuran’la karışır endişesiyle kendi sözlerini yazdırmamış, fakat ezberlenmesi için teşviklerde bulunmuştur. Bununla beraber bazı şahısların hadisleri yazmasına müsaade etmiştir. Abdullah b. Amr (ra) pek çok hadisi yazmış ve onun yazdığı hadis risalesi “Sadıka” ismiyle meşhur olmuştur.
Peygamberimizin (asm) ahirete intikalinden sonraki dönemde ise Kuran’ın hadisle karışma endişesi kalmadığından hadis yazma işi çoğalmış sahabeler ve onların talebeleri olan tabiin çoklukla hadisleri yazma yönüne gitmişlerdir. (Hz Ebu Hureyre’nin (ra) talebesi Hemmam b. Münebbih’in Ebu Hureyre’den (ra) yazdığı hadisler bu gün mevcuttur.) Bilhassa Hz. Ömer’in (ra) torunu olan Ömer b. Abdülaziz (h. 61-101) halife olduğunda bütün şehirlerdeki alimlere emirler göndererek, hadislerin yazılmasını resmileştirdi. O dönemde tabiinden ibni Şihab Ez-Zühri’nin (ra) bu alandaki çalışmaları meşhurdur. Daha sonra gelen alimler ise hadislerin yazılmasını daha sistemli hale getirdiler. (Talat Koçyiğit, Hadis Usulü)
Peygamberimizin (asm) ahirete intikalinden sonraki dönemde ise Kuran’ın hadisle karışma endişesi kalmadığından hadis yazma işi çoğalmış sahabeler ve onların talebeleri olan tabiin çoklukla hadisleri yazma yönüne gitmişlerdir. (Hz Ebu Hureyre’nin (ra) talebesi Hemmam b. Münebbih’in Ebu Hureyre’den (ra) yazdığı hadisler bu gün mevcuttur.) Bilhassa Hz. Ömer’in (ra) torunu olan Ömer b. Abdülaziz (h. 61-101) halife olduğunda bütün şehirlerdeki alimlere emirler göndererek, hadislerin yazılmasını resmileştirdi. O dönemde tabiinden ibni Şihab Ez-Zühri’nin (ra) bu alandaki çalışmaları meşhurdur. Daha sonra gelen alimler ise hadislerin yazılmasını daha sistemli hale getirdiler. (Talat Koçyiğit, Hadis Usulü)
Hadislerin Ezberlenmesi
Peygamberimiz ezber konusunda hassasiyetle durmuş ve sahabeleri teşvik etmiştir. O dönemde zaten halkın ekseriyetinin ümmi oluşu, yazının yaygın olmayışı, zaruri olarak ezber üzerinde durmaya insanları sevk etmişti. Ayrıca Peygamberimizin (asm) belagatlı söz söyleyişi, muhatabın durumlarına göre konuşması gibi durumlar da ezberi kolaylaştırmıştı.
Tabiin döneminde hadislerin yazılması yaygınlaşmakla beraber, ezber de beraberinde yürüdü. Hadis alimleri ezbere büyük ehemmiyet verdiler, hadis ezberlemeyeni hadis alimi saymadılar ve ezber zayıflığını cerh sebebi saydılar. Ezber konusunda içlerinde harikulade şahıslar çıktı. Örneğin; Kur’an-ı Kerim’i sekiz günde ezberlemiş olan İmam Zühri: “Kalbime tevdi ettiğim ilimlerden hiç birini unutmadım. Hiçbir sözü, bir alimin ağzından dinledikten sonra, bir daha tekrarlatmış değilim. Ezberlediğim hadislerden yalnız birisinde şüphe edecek oldum, onu da, ravisine sordum, ezberlediğim nasıl ise öyle çıktı” demiştir.
Emevi halifelerinden Hişam oğullarından birisi için, İmam Zühri’ye ezberinden 400 hadis yazdırdı. Bir ay kadar sonra Hişam: “O yazılar zayi oldu, onları yeniden yazdır” dedi; Zühri de yazdırdı. Her iki nüsha karşılaştırıldığında hiçbir fazla veya noksan olmadığı görüldü.
Ahmed b. Hanbel (ra) bir milyon hadisi ezberlemişti. Bu rakam olağanüstü bir rakamdır. Fikir vermesi için şöyle bir misal verelim: Bu gün en geniş hadis koleksiyonu Kenzül Ummal’dir ve bu kitap 16 cilt olup içinde 46 bin hadis vardır. 1 milyon hadis bu ölçüye göre 320 cildin üzerinde bir rakamdır. Ortalama bu kadar kitap üst üste konulduğunda 10 metre yüksekliği bulur.
İmam Buhari 17 yaşındayken 70 bin hadis ezberlemişti. Daha sonraları ise 500 bin civarında hadis ezberlemiştir.
Firuzabadi’nin hafızası da fevkaladeydi. Her gece 200 satır ezberlerdi. Kur’an sayfalarıyla bu 15 sayfa civarındadır. İmam Müslim’in sahihini bir haftada ezberlemişti.
Hadis ilminde yüz bin hadisi sened ve metinleriyle ezberleyen hadisçiye “Hafız”, üç yüz bin hadis ezberleyene “Hüccet”, Peygamberimizin (asm) bütün sünnetini hıfz ve ihata edene “Hakim” ünvanı verilmiştir. Hadis alimi Hafız Ez-Zehebi “Tezkiretül Huffaz” adlı eserinde 1176 hadis hafızının hayat hikayesini ele alır. (Asım Köksal, İslam’da iki Kaynak: Kitap ve Sünnet)
Tabiin döneminde hadislerin yazılması yaygınlaşmakla beraber, ezber de beraberinde yürüdü. Hadis alimleri ezbere büyük ehemmiyet verdiler, hadis ezberlemeyeni hadis alimi saymadılar ve ezber zayıflığını cerh sebebi saydılar. Ezber konusunda içlerinde harikulade şahıslar çıktı. Örneğin; Kur’an-ı Kerim’i sekiz günde ezberlemiş olan İmam Zühri: “Kalbime tevdi ettiğim ilimlerden hiç birini unutmadım. Hiçbir sözü, bir alimin ağzından dinledikten sonra, bir daha tekrarlatmış değilim. Ezberlediğim hadislerden yalnız birisinde şüphe edecek oldum, onu da, ravisine sordum, ezberlediğim nasıl ise öyle çıktı” demiştir.
Emevi halifelerinden Hişam oğullarından birisi için, İmam Zühri’ye ezberinden 400 hadis yazdırdı. Bir ay kadar sonra Hişam: “O yazılar zayi oldu, onları yeniden yazdır” dedi; Zühri de yazdırdı. Her iki nüsha karşılaştırıldığında hiçbir fazla veya noksan olmadığı görüldü.
Ahmed b. Hanbel (ra) bir milyon hadisi ezberlemişti. Bu rakam olağanüstü bir rakamdır. Fikir vermesi için şöyle bir misal verelim: Bu gün en geniş hadis koleksiyonu Kenzül Ummal’dir ve bu kitap 16 cilt olup içinde 46 bin hadis vardır. 1 milyon hadis bu ölçüye göre 320 cildin üzerinde bir rakamdır. Ortalama bu kadar kitap üst üste konulduğunda 10 metre yüksekliği bulur.
İmam Buhari 17 yaşındayken 70 bin hadis ezberlemişti. Daha sonraları ise 500 bin civarında hadis ezberlemiştir.
Firuzabadi’nin hafızası da fevkaladeydi. Her gece 200 satır ezberlerdi. Kur’an sayfalarıyla bu 15 sayfa civarındadır. İmam Müslim’in sahihini bir haftada ezberlemişti.
Hadis ilminde yüz bin hadisi sened ve metinleriyle ezberleyen hadisçiye “Hafız”, üç yüz bin hadis ezberleyene “Hüccet”, Peygamberimizin (asm) bütün sünnetini hıfz ve ihata edene “Hakim” ünvanı verilmiştir. Hadis alimi Hafız Ez-Zehebi “Tezkiretül Huffaz” adlı eserinde 1176 hadis hafızının hayat hikayesini ele alır. (Asım Köksal, İslam’da iki Kaynak: Kitap ve Sünnet)
0 yorum:
Yorum Gönder