Fanatizmin Zararları ve İslama Göre Ölçü

Aşırı giden helak olur (Müslim)


Her işte ifrat ve tefritten uzak dur, vasatını tercih et. Çünkü işlerin en hayırlısı orta olanıdır. (Beyhaki)


"İnsanlarla sürtüşmekten sakın! Çünkü bu iyi hasletleri örter, çirkinleri ise su yüzüne çıkarır." [Taberâni, Mu’cemu’s-Sağir, 2/427] 


İfrat: bir şeyde aşırı girmek, haddi aşmaktır.
Tefrit: ifradın kaşıt noktasıdır. Mesela aşırı uyumak bir ifrattır, hiç uyumamak ise tefrittir. 


Hadis-i şeriflerde:
İfrat ve tefritten uzak durun (Buharî)

Bir kimseyi, bir ideolojiyi, bir takımı aşırı sevmek ifrattır. Aynı şekilde günümüz sorunlarından futbol fanatikliği ifrattır. Irkçılık ifrattır, çok yemek yemek ifrattır. Düşmanlıkta da, aşırı gitmek ifrattır. Günümüzde insanlar futbol takımları için birbirlerinin kalbini kırabiliyorlar. İnsanlar kendilerine bir faydası olmayan ve esasında seyir zevkinden ibaret olan futbol için düşmanlık edebiliyorlar. Futbolun bir spor olduğunu, tutulan takımların seyir zevkine hitap ettiğini düşünerek bir "orta yol ve denge" halini sağlamalıyız. 


"Mümin, ayıplamaz, lanet etmez, fahiş söz söylemez" [Hadis-i Şerif | Kaynak: Tirmizi]

Tembellik tefrittir, acele etmek ise ifrattır. Tembellik, şimdi yapılması gereken bir işi geciktirmek, daha sonraya bırakmak demektir.
İmam Gazzâli: “Yarın yaparım diyenler, helak oldu.” demiştir.

 İnsan bir şeye kızabilir. Bunun da, ifratı ve tefriti vardır. Öfkenin aşırı olması hâli saldırganlık getirir. Saldırgan kimse, hiddetli olur, kendine ve başkasına zarar verir, bu hâl, küfre götürebilir. Hadis-i şerifte,

Aşırı öfke, imanı bozar.(Beyhaki) buyrulmuştur.

Çok yemek ifrattır, gerekenden az yemek tefrittir. İhtiyaç kadar yemek vasattır yani orta hallidir. Hadis-i şerifte,

Çok yiyip içmek hastalıkların başıdır. (Dâre Kutni)

Havf, Allah’tan korkmak, recâ da Allah’ın rahmetini ümit etmek demektir. Allah’ın rahmetinden ümit kesmek veya Allah’tan korkmayıp, kendini garanti Cennetlik bilmek ifrattır. Ayet-i kerîme de,
“Rabbinin rahmetinden ancak sapıklar ümit keser.” [Hicr, 56]


Hadis-i şerifte,

 Her istediğini yapıp, rahmete kavuşacağını ümit eden ahmaktır.(Tirmizi)
Vasat yol ise(itidal yolu, dosdoğru yol), ikisi arasında olmaktır! Hadis-i şerifte: “Havf ve reca [korku ile ümit] arasında bulunan mümin, umduğuna kavuşur, korktuğundan emin olur.” (Tirmizi)


Peygamber efendimiz (sav) buyurdu ki:
“Bir kimseyi günün birinde, aranızın açılabileceğini hesaba katarak sev. Buğzettiğine de günün birinde dost olabileceğini düşünerek buğzet.” (Tirmizi)

Dostlukta da ve düşmanlıkta da, aşırı gitmemelidir.

Hayatımızın her alanında ifrat ve tefrit uçurumları vardır. Yapmamız gereken doğru yolu bilip öylece yürümektir. Son olarak başladığımız hadis ile bitiriyor ve hayatın her alanında ‘orta yol’ diliyoruz “

Aşırı giden helak olur.” (Müslim)


KONU İLE ALAKALI GÜZEL BİR BELGESEL